Twee verdedigingsmechanismen

Zoals je waarschijnlijk al wel weet zijn de hersenen van HSP’ers anders dan die van niet-HSP’ers, de onze laten veel meer omgevings- en inwendige prikkels door. Onze prikkelfilter werkt niet zo goed als bij anderen, of alleszins anders. Een mooi gevolg hiervan is onze diepe verwerking van alles om ons heen dat tot verrassende inzichten kan leiden. Je kent hoogstwaarschijnlijk ook het grootste nadeel: Overprikkeling!

Evolutionair gezien hebben we manieren gezocht om met deze onaangename overprikkelde toestand om te gaan. De meeste HSP’ers hebben één van deze twee verdedigingsmechanismen tegen overprikkeling ontwikkeld. Ik ben benieuwd of jij jezelf in één van deze twee herkent!

“Je lichaam zoekt een manier om met de overprikkeling om te gaan, om het leefbaar te houden. Zo worden verdedigingsmechanismen geboren.”

Het masker

De eerste verdedigingstactiek lijkt niet zo typisch voor hoogsensitieve personen, maar dat is het wel! Velen onder ons dragen een beschermend pantser, een harnas of een masker. Op deze manier proberen ze om de prikkeltoevloed te verminderen. De kritische lezer in je denkt nu misschien, het kan toch niet zijn dat de hersenen plots minder hoogsensitief geworden zijn?! Dat klopt, de hersenen laten nog steeds evenveel prikkels door, maar de omgang ermee wordt aangepast op twee manieren.

Het masker laat wel inkomende prikkels door, maar tempert de reactie op die prikkels. Het verbergt eigenlijk wat de prikkels met deze persoon doen. Op deze manier lijkt het alsof deze vele prikkels de persoon niet deren en dat deze persoon ‘normaal’ functioneert.

Mogelijks treedt ook nog een tweede mechanisme in werking. Het kan zijn dat deze persoon met het pantser de emotionele reactie op de overprikkeling niet bewust meer toelaat. De reactie wordt als het ware verborgen en verdrongen. Deze reactie mag dus niet naar buiten én wordt niet meer bewust waargenomen. Onbewust echter slaat het lichaam dit wel op en kan dit leiden tot allerlei fysieke klachten of een gevoel van leegte of waardeloosheid. Het gevoel wordt immers niet toegelaten.

Dit mechanisme zie ik vaker bij hoogsensitieve mannen passeren, want helaas staat de maatschappelijke aanvaarding voor de gevoelige man nog maar in zijn kinderschoenen. HSP’ers die dit laatste mechanisme onbewust toepassen weten ook meestal niet dat ze hoogsensitief zijn en hun omgeving zou dat ook niet van hen zeggen. Je zou dus overkoepelend kunnen zeggen dat de grenzen van deze personen te rigide en te dik zijn.

De spons

Het tegenovergestelde mechanisme is de spons, deze persoon heeft nauwelijks of in extremis geen grenzen meer. Deze HSP’er neemt alles op van zijn of haar omgeving. Het is vaak moeilijk te onderscheiden of de emoties die deze persoon voelt van hem of haar zijn of die van een ander persoon. Sponzen zijn vooral gericht op wat andere mensen over hen denken en proberen zich zo goed mogelijk aan te passen aan de ander.

Daarin zit nu ook net de kracht van dit verdedigingsmechanisme: Door zo goed mogelijk te zijn voor de ander trachten sponzen negatieve commentaar zoveel mogelijk te vermijden en zo dus ook minder negatieve of zware prikkels binnen te krijgen. Logischerwijze is deze poging gedoemd om te mislukken Je kan nooit aan ieders wens voldoen. Tegelijkertijd schuif je je eigen noden zo naar de achtergrond dat het ook moeilijk wordt om echt gelukkig te zijn met jezelf en je leven.

Dit mechanisme komt meer bij vrouwen voor en is enorm uitputtend. Daarvan komen ook de vele klachten van HSP’ers dat ze moe zijn, zich overspoeld voelen en mood swings hebben. Zo’n overspoelde HSP’er is ook emotioneel niet zo stabiel en daarvan komt de onterechte uitspraak dat HSP’ers dramaqueens zouden zijn. Dramaqueens hebben hun grenzen niet goed gesteld, maar hoeft dus gelukkig niet een hoofdkenmerk van hoogsensitiviteit te zijn!

“Weet jij hoe je correct je grenzen stelt? “

Grenzen, daar gaat het over!

Ik wil je even geruststellen, want nu klinkt het allemaal wat extreem. Je kan stellen dat jij je ergens bevindt op het continuüm tussen harnas en spons. Hoogstwaarschijnlijk verschilt dit ook van context tot context. Professioneel lukt het me makkelijker om me af te schermen dan bijvoorbeeld bij mijn familie. Dat is normaal. Deze mechanismen zijn ook niet slecht, je hebt ze nodig gehad om te overleven tot nu toe.

Zoals ik hierboven al gesteld heb zijn ongelooflijk veel van de typische klachten die HSP’ers hebben gelinkt met het foutief of niet stellen van grenzen. Je hoeft dus als hoogsensitief persoon niet altijd moe te zijn, je emotioneel of overspoeld te voelen! Daarom heb ik aan het thema grenzen een hele module besteed in mijn prachtig online programma Hoogsensitief en Happy dat binnen enkele weekjes online gaat. Ook in de week van de Hoogsensitieve vrouw gaan we hier op in. Correct grenzen kunnen stellen verbetert je levenskwaliteit- en vreugde immens als HSP’er!

Zoals altijd ben ik benieuwd wat jou geraakt heeft in deze blog!

Ben je een spons of draag je een panster?

Laat het me weten in de comments of op Facebook!